In China zeggen ze dat er drie geslachten zijn: man, vrouw en vrouw. “Het is een grap die betekent dat we aseksueel zijn en niet vrouwelijk genoeg”, zegt Deng, een 27-jarige sociologische promovendus uit de zuidelijke provincie Hunan in China, zittend aan een kleine metalen tafel buiten de hoofdbibliotheek van de Hong Kong University.
Deng, die alleen werd gevraagd om te worden geïdentificeerd door haar achternaam, is een van de meer dan 100.000 Chinese vrouwen die zijn gebrandmerkt als de volgende generatie spinsters van het land. Volgens hun vele critici zijn ze afstandelijke, onaantrekkelijke, zelfbelangrijke carrièremensen die volgens sommige Chinese academici en ambtenaren het sociale weefsel van het land bedreigen door onderwijs voor het gezin te brengen.
Deng tart het stereotype. Ze is spraakzaam, met een hoge, zachte stem en een korte bob die haar een cherubische look geeft. Ze onderzoekt de omstandigheden in Chinese fabrieken in de hoop het leven van werknemers te verbeteren. Een van haar geïnterviewden, een arbeider in het productiecentrum van Guangzhou, was geschokt toen ze hoorde dat ze aan het promoveren was. ‘Je bent niet slecht, ook al ben je een doctoraat’, herinnert Deng zich.
Tegenwoordig zoeken meer Chinese vrouwen hogere graden dan ooit tevoren. Maar naarmate hun aantal toeneemt, worden ook de kritiek en spot beloond. Het is een verontrustende weerspiegeling, zeggen genderdeskundigen, van een steeds conservatiever wordende Chinese houding ten opzichte van vrouwen, zelfs als de burgers van het land rijker en beter opgeleid worden.
Stereotypen over vrouwelijke promovendi maken deel uit van de bredere zorgen in China over het aantal vrouwen dat shengnu (剩 女) wordt, “overgebleven vrouwen” – zij die de rijpe leeftijd van 27 jaar hebben bereikt zonder te trouwen. “Vrouwen worden voornamelijk gezien als deze reproductieve entiteiten, die baby’s hebben voor het welzijn van de natie,” zei Leta Hong Fincher, auteur van het boek Leftover Women: The Resurgence of Gender Inequality in China.
Maar de spot met degenen die gepromoveerden hebben of die promoveerden, die meestal hun opleiding niet afmaken tot de leeftijd van 28 jaar of later, is bijzonder venijnig. “Er is een media-afgedwongen stigma rond vrouwen met geavanceerde graden,” zei Fincher, en veel van dit manifesteert zich online in sociale media.
In een recente discussiethread met de titel ‘Zijn vrouwelijke promovendi echt zo slecht om te trouwen?’ Op een populair Chinees forum dat lijkt op de vraag-en-antwoordsite Quora, stelde een gebruiker: ‘Ze zijn gewetenloos, hypocriet, smerig en zwak. “Een gebruiker van de Chinese microblog Weibo schreef in september:” Vrouwelijke PhD’s zijn de tragedie van de overgebleven vrouwen in China. “In een online opiniepeiling op Weibo afgelopen januari zei 30% van de meer dan 7.000 kiezers dat ze niet met een vrouw met een PhD zouden trouwen.
Afgezien van het “derde geslacht” te heten, kregen vrouwelijke promovendi ook de bijnaam miejue shitai of “non van geen genade” na een mannelijke Kung Fu-vechtende non in een populaire Chinese martial arts-serie. Ze worden soms ‘UFO’s’ genoemd, een afkorting voor ‘lelijk, dwaas en oud’. Aan de Sun Yat Sen-universiteit in Guangzhou, waar Deng een deel van haar onderzoek doet, verwijzen mannelijke studenten naar de slaapzaal voor vrouwelijke promovendi als ‘ Moon Palace, “het mythische huis van een Chinese godin die in pijnlijke eenzaamheid op de maan leeft, met alleen een huisdierenkonijn als gezelschap. “Het is alsof het een verboden plek is waar een eenzame groep vrouwelijke promovendi woont en niemand wil gaan”, zegt Deng.
“Onwetendheid is de deugd van een vrouw”
Opgeleide Chinese vrouwen werden niet altijd op deze manier behandeld. In de vroege dagen van de Volksrepubliek, werkte de communistische partij hard om oude Confuciaanse opvattingen over vrouwen teniet te doen. Mao Zedong riep vrouwen op om ‘de helft van de hemel op te houden’, door naar school te gaan en een baan aan te nemen.
Als gevolg hiervan, bereikte de middelbare school inschrijving voor meisjes 40% in 1981 (pdf, p 381), een stijging van 25% in 1949, terwijl de universitaire inschrijving steeg van 20% naar 34% in dezelfde periode, volgens een analyse van 1992 door het East West Centre in Hawaï. Maar liefst 90% van de vrouwen werkte halverwege de jaren tachtig volgens hetzelfde artikel.
Sinds China in de jaren tachtig en negentig begon met de ontmanteling van de geplande economie, waarbij veel van de staatsbedrijven die vrouwen werkten, werden ontbonden, begonnen meer conservatieve waarden weer boven water te komen. Nu kruipen traditionele ideeën over vrouwen terug in de Chinese samenleving. “Het is alsof je terugkeert naar het idee dat onwetendheid de deugd van een vrouw is”, zegt hij Yufei, 27, een van de klasgenoten van Deng aan de universiteit van Hong Kong, die een oud idioom citeert dat wordt gebruikt om vrouwen aan te moedigen zich te concentreren op hun rol als moeder of vrouw.
De belangrijkste van deze ideeën is dat geen enkele vrouw een hogere positie zou moeten innemen dan die van haar echtgenoot. Volgens Louise Edwards, een specialist in gender en cultuur aan de Australische universiteit van New South Wales, een vloedgolf van soapseries, popmuziek en films uit Zuid-Korea en Japan – historisch patriarchale samenlevingen die nooit het soort vrouwelijke bevrijding hebben meegemaakt dat China ervaren – versterkt dit idee verder. “Een doctoraat is de top. Het is de hoogste graad die je kunt krijgen, en door het te krijgen, bedenk je je neus tegen het systeem, ‘zei Edwards.
Bovendien zijn deze traditionele stereotypen handig voor de overheid in een tijd waarin China met een demografisch probleem wordt geconfronteerd. Tegen 2020 zullen Chinese mannen meer dan 24 miljoen vrouwen overtreffen, aldus het Nationaal Bureau voor de Statistiek. Sommige onderzoekers beweren dat het concept van shengnu, ‘overgebleven vrouwen’, door propagandabeambten was verzonnen om vrouwen zo vroeg mogelijk te laten trouwen.
“De regering is zeer bezorgd over alle overtollige mannen in de bevolking die geen bruid zullen vinden. Dus het duwt geschoolde vrouwen in om te trouwen, ‘zei Fincher. “De Chinese overheid zegt niets over het verlies van potentiële vrouwen van de beroepsbevolking en dat weerspiegelt hun kortzichtige bezorgdheid over sociale stabiliteit.”
“Ze zijn al oud, zoals vergeelde parels”
Het doctoraat is een relatief nieuwe graad in China. Post-graduate programma’s werden verboden tijdens de Chinese Culturele Revolutie in de late jaren zestig. Daarna werden de eerste PhD’s pas in 1982 uitgereikt. Nu het hoger onderwijs is uitgebreid in een poging om wereldwijd concurrerender te worden, kent China meer doctoraatsgraden toe dan welk ander land ook. Het had 283.810 promovendi in 2012, vergeleken met 50.977 in de VS dat jaar, volgens de statistieken van de overheid.
Chinese vrouwen vormen de helft van alle niet-gegradueerde studenten en bijna de helft van alle masterstudenten, maar zij vertegenwoordigden slechts 35% van de gepromoveerden in 2012, vergeleken met 46% in de VS. Jonge vrouwen presteren zo veel beter dan hun mannelijke tegenhangers dat sommige universiteiten beginnen met het eisen van hogere testscores van vrouwelijke aanvragers.
“Hoewel vrouwen het goed doen op de universiteit, stoppen ze meestal bij een meester en daar is een reden voor. Het komt deels door dit stereotype, “zei Edwards.
Het zijn niet alleen anonieme bloggers of mannelijke universitaire studenten die vrouwen in het hoger onderwijs bespotten. In januari zei Chen Riyuan, een academicus in Guangzhou en een kleine politicus, dat alleenstaande vrouwen die een doctorstitel volgen, zijn als “producten die waardeloos zijn.” De All-China Women’s Federation, een door de staat gesteunde vrouwengroep, schreef schandelijk over zijn website op Internationale Vrouwendag in 2011 dat “tegen de tijd dat [vrouwen] hun MA of PhD halen, ze al oud zijn, zoals vergeelde parels.”
Ook sommige vrouwen hebben de overtuiging overgenomen dat een doctoraat hun kansen om zich te vestigen torpedeert. “Veel van mijn vrienden stopten met hun promotie omdat ze denken dat ze een vriendje nodig hebben”, zegt Meng Ni, een promovendus aan de Universiteit van York in het Verenigd Koninkrijk, die de ervaringen van vrouwelijke promovendi in China bestudeert.
De ondankbare weg van leren
Vrouwen die besluiten om naar de top te gaan, kiezen een moeilijk pad, hetzij vanwege hun liefde voor onderzoek of onderwijs, hetzij in de hoop een goede baan te krijgen. “De arbeidsmarkt is echt competitief en veel mensen denken dat met het hoger onderwijs, hoe meer kennis ze krijgen, ze competitiever zullen zijn”, zegt Meng, de promovendus aan de Universiteit van York.
De uren zijn lang en de beloning is meestal mager – ongeveer 1.000 yuan (ongeveer $ 160) per maand, plus een beetje extra voor het werken als onderwijsassistent of als monitor van een residentiehal. Huang Yalan, een 25-jarige vrouw die promoveerde in communicatie aan de Tsinghua University in Beijing, woont in een kleine slaapzaal op de campus en brengt het grootste deel van haar dag door met artikelen over propagandatheorie, haar afstudeeronderwerp. Ze ziet haar vriend slechts één keer per maand. Als ze na haar afstuderen een baan als docent kan vinden, kan ze een startsalaris verwachten van tussen 3.000 en 6.000 yuan per maand. Het kan jaren of zelfs decennia duren voordat ze hoogleraar wordt.
“Ik heb me nog nooit gediscrimineerd gevoeld als vrouwelijke promovenda, maar mensen zijn nieuwsgierig omdat ze denken dat de verplichting van een vrouw thuis is of dat studeren en het nastreven van een hogere academische graad een mannenpad is”, zei Huang.
Voor anderen was het vooroordeel duidelijker. Hij, 27, zegt dat ze werd afgewezen door een professor aan een universiteit in Beijing omdat hij alleen mannelijke studenten wilde begeleiden. En veel Chinese academici zijn niet geïnteresseerd in het begeleiden van vrouwelijke PhD’s of het inhuren van hen zodra ze zijn afgestudeerd. Vrouwen hadden in 2013 minder dan 25% van de academische functies in het land, volgens een enquête van Times Higher Education.
Een 30-jarige afgestudeerde die vroeg alleen Carrie te mogen heten en die dit jaar promoveerde op een van China’s beste scholen, de Fudan University in Shanghai, zei dat ze geschokt was toen de eerste vraag die een recruiter stelde: ze zou binnen een jaar een kind krijgen. “Ik was zo boos, maar ik moest het beheersen. Dit is precies hoe het is, “zei ze.
留言
您必须登陆 才能发表评论。